Met de kennis van nu, zouden we het anders doen!

Steeds meer en steeds vaker komen berichten in de media over misstanden in organisaties.

Grensoverschrijdend gedrag, al dan niet seksueel getint, leidt tot onveiligheid en angst op de werkvloer.

Interessant hierbij is dat het beeld lijkt te ontstaan dat deze situaties vaak de oorzaak zijn van gedrag van enkele personen. De vraag is of dit zo is, of dat er sprake van een systeemfout.

Afhankelijkheid

De voorbeelden die ik voorbij heb zien komen hebben een duidelijke overeenkomst. Er is sprake van een bepaalde mate van afhankelijkheid tussen de persoon die het ongewenste gedrag ervaart en de persoon die het vertoont. Ik kies er bewust voor om niet te spreken over slachtoffer en dader omdat ik vind dat dit stigmatiserend werkt en voorbij gaat aan mogelijk onderliggende oorzaken binnen organisaties.

Laat duidelijk zijn, ongewenst gedrag is wat mij betreft nooit goed te praten. Echter er kan meer aan de hand zijn.

Veiligheid

Organisaties en bedrijven doen er alles aan een veilige werkomgeving te creëren waarin iedereen de mogelijkheid heeft om ongewenst gedrag te melden. En toch blijkt in de praktijk dat grensoverschrijdend gedrag niet gemeld wordt. Hoewel er steeds meer aandacht komt voor veiligheid op de werkvloer, lijkt het niet te lukken voldoende veiligheid te bieden. Hoe zou dit dan komen?

Hiërarchie

Om antwoord te kunnen geven op de vraag waarom ongewenst gedrag niet gemeld wordt, is het belangrijk te begrijpen dat het vaak erg lastig is om de veiligheid te bieden. Waar het naar mijn mening mis gaat is dat het bieden van veiligheid verward wordt met of medewerkers zich ook veilig voelen. Een veel voorkomende situatie die ik tegenkom is dat leidinggevenden of werkgevers zich onvoldoende realiseren dat er vrijwel altijd sprake is van een machtsverhouding die het lastig maakt om een melding te doen. Immers doen van een melding leidt al snel tot een gevoel van kwetsbaarheid en onveiligheid. Het kan je zelfs buiten de groep plaatsen. En dat is iets wat we allemaal het liefst proberen te voorkomen toch? Je zult je baan of inkomen maar kwijtraken doordat je je verzet tegen je leidinggevende of opdrachtgever vanwege ongewenst gedrag. De kans dat mensen grensoverschrijdend gedrag accepteren ligt daarom altijd op de loer.

Echt anders

Waarom is dan de reflex van veel organisaties om te roepen dat ze het met de kennis van nu anders zouden doen als er weer eens een voorbeeld van ongewenst gedrag naar buiten komt? Immers hiërarchische verhoudingen zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Machtsmisbruik vrijwel zeker ook. En er zullen ook altijd mensen blijven die de weerbaarheid of het gevoel van veiligheid missen om gepast te reageren op situaties die ze als ongewenst ervaren.

Verder kijken

Wat zou er bijvoorbeeld gebeuren als we verder kijken en ons afvragen wat de oorzaak van het gedrag is. Zou het zo kunnen zijn dat het dan niet gaat om zaken als ‘macht’, ‘succes’, ‘rijkdom’ of ‘carrière’ om ons ego te voeden, maar om ‘onmacht’, ‘faalangst’, ‘schaarste’ of ‘gezien worden’ omdat we niet geleerd hebben om met ons gevoel om te gaan.

Hoe mooi zou het zijn als we daarmee aan de slag mogen gaan? Daar hebben we echt de ‘kennis van nu’ niet voor nodig. Dit weten we al lang, alleen durven we er vaak niet naar te handelen. Mijn ervaring is dat het durven stellen van de vragen met de juiste intentie vaak al in een eerste gesprek tot hele mooie inzichten leiden.